Dimitri Bontenakel (49) is een durver. Na vier romans, waaronder een atypische misdaadroman en een verbluffende dystopie, waagt hij zich aan een historische roman.

De Berenrug speelt zich af op Kaap Ursus, een fictief eiland ergens voorbij de Shetlands en de Orkneys. De kleine gemeenschap die er op het einde van de negentiende eeuw leeft, stamt af van aangespoelde schipbreukelingen. Wie op Kaap Ursus strandt, verlaat het eiland nooit meer. De zee is er gevaarlijk en er is niets om een fatsoenlijk schip mee te bouwen. Twee Vlaamse broers belandden er tien jaar geleden toen hun IJslandvaarder verging. De ene is vuurtorenwachter geworden en de andere, die twee duimen mist en die vervangen heeft door ijzeren kunstduimen, is de smid van het eiland.

Langzaam ontrafelt Bontenakel hoe de bewoners proberen te overleven op een eiland dat amper mensen tolereert. Door de Grote Storm, die Kaap Ursus dertien jaar geleden teisterde, staan er amper nog bomen en bleef veel land onvruchtbaar. Erger is dat de vrouwen geen kinderen meer kunnen krijgen. Ellie Dekker, de jonge onderwijzeres, zal over twee jaar haar klasje moeten opdoeken omdat er geen schoolkinderen meer zullen zijn.

Er is een pastoor die zijn parochianen met lange preken over hel en verdoemenis bang houdt en de gedragsregels aan de kerkdeur spijkert. De dokter schrijft haar patiënten vooral 'papavermelk' voor om ze kalm te houden. Een 'stomme' jongen maakt prachtige muurschilderingen in de grotten.

Leven en dood

Ellie droomt ervan het eiland te verlaten. Alleen haar demente moeder houdt haar tegen. Haar stiefvader bouwde een vuurtoren en wil dat zij die bemant. De rest van de bevolking wil de toren liever weg, want daardoor blijven de schepen uit de buurt en spoelt er niets meer aan op de stranden. Ellie ontdekt dat er nog iemand is die vergevorderde plannen heeft om het eiland te verlaten. Tijdens het feest dat de eerste eilandbewoners herdenkt, bereiken de spanningen hun hoogtepunt.

In een doordachte stijl schrijft Bontenakel over leven en dood op het eiland. Hij durft het ook aan om lange, zorgvuldige natuurbeschrijvingen in het verhaal te verwerken. Zijn doorgedreven research blijkt voorts uit de talloze prachtige vergeten woorden die bijvoorbeeld verwijzen naar de scheepsbouw: de wrangen, het gutmes, het breeuwen.

Met De Berenrug bewijst Bontenakel dat hij een uitmuntend verteller is. De thematiek zit subtiel verpakt in een verhaal over de dromen en ontgoochelingen van stugge mensen in een omgeving die zich niet laat manipuleren. De Berenrug blijft zowel thematisch als stilistisch overeind.

Wereldbibliotheek, 222 blz., 21,99 € (e-boek 9,99 €).

Verberg tekst

Op het einde van de negentiende eeuw lijdt de Duinkerkse vissersboot Nauru schipbreuk voor de kust van het afgelegen Noord-Atlantische eiland Kaap Ursus. Slechts twee mannen weten het droge te bereiken, de Vlaamse broers Corylus en Ysbrant Dekker. Zo opent Dimitri Bontenakels historische roman De Berenrug , waarvan het eigenlijke verhaal zich tien jaar later afspeelt, op het moment dat de broers deel zijn gaan uitmaken van de kleine eilandgemeenschap. Ysbrant is de op zijn privacy gestelde smid, Corylus de gecontesteerde vuurtorenwachter die volgens velen zijn werk veel te goed doet, waardoor er al een decennium geen schipbreuken meer zijn geweest. En dan wordt strandjutten natuurlijk een povere bezigheid.

Sinds de Grote Storm van 1889 lijkt Kaap Ursus wel gedoemd. Er worden geen kinderen meer geboren en de grote zeevogels zijn verdwenen. De oogsten mislukken en doordat in het verleden alle bomen gekapt zijn ten behoeve van de scheepsbouw is hout een schaars goed geworden. Waanzin en zelfmoord zijn aan de orde van de dag en ook de zeden zijn flink verruwd, zoals blijkt wanneer opeens toch een zeilboot op de klippen loopt. Tot ontsteltenis van de twee Finse drenkelingen hebben de eilandbewoners vooral oog voor hun boot, en niet voor hen. Van op het strand zien ze hoe bijlen en breekijzers aangesleept worden, waarna er in korte tijd van hun jacht niets meer overblijft dan spaanders.

Tegen die achtergrond volgen we Ellie, Corylus’ negentienjarige stiefdochter, die lesgeeft in het schooltje van Kaap Ursus en berekent dat over twee jaar de laatste kinderen zullen afstuderen. Ze droomt van een toekomst elders, het liefst samen met Timber, een doofstomme jongen die verbazend goed kan schilderen en in zijn zak een potje teelaarde meedraagt met een oude appelpit erin, in de hoop dat die ooit zal ontkiemen. Wanneer haar stiefoom Ysbrant verklapt dat hij in het geniep een boot bouwt, ziet ze haar kans.

De Berenrug is niet alleen een impliciete ecofabel, het is ook een knap vertelde avonturenroman waarin een aantal scherpe maatschappelijke observaties aan bod komen. Maar echt opvallen doet dit boek door zijn detailkennis. Wanneer Bontenakel beschrijft hoe Ellie en Ysbrant een boot bouwen, ga je bijvoorbeeld vermoeden dat hij er zelf al een paar in elkaar heeft gezet.

****

Wereldbibliotheek, 222 blz., € 21,99.

Verberg tekst

Twee Vlaamse schipbreukelingen spoelen op het einde van de 19e eeuw aan op een na een natuurramp verwoest eiland in de Midden Atlantische Rug. De levens van de twee raken verweven met die van de eilandbewoners die na tien jaar nog steeds worstelen met de naweeën van de ramp en moeilijke keuzes moeten maken. Een in mooi, beeldend proza geschreven roman, waarin met veel psychologisch inzicht de gedachten en handelingen van de gevarieerde bewoners worden geschetst. Uitstekende sfeertekening, prachtige natuurbeschrijvingen. Een zeer leesbaar, fantasierijk verhaal waarin de realiteit niet ontbreekt. Donkerblauw omslag met witte en blauwe belettering en een afbeelding van een huisje in een desolaat landschap. De auteur (1971) schreef verschillende romans en een theaterstuk.